Metoda odruchowej lokomocji według Vojty, znana jako terapia Vojty, to zaawansowana terapia neurokinezjologiczna opracowana przez czeskiego neurologa prof. Vaclava Vojtę. Jest stosowana głównie w rehabilitacji noworodków już od pierwszych dni, niemowląt, dzieci i dorosłych z zaburzeniami ruchowymi. Każdy człowiek jako gatunek ma genetycznie uwarunkowaną zdolność do poruszania się. Na ruch składa się skoordynowana praca mięśni dla zapoczątkowania, przeprowadzenia i zatrzymania ruchu. Metoda Vojty opiera się na założeniu, że nawet w przypadku uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego, globalne wzorce motoryczne pozostają dostępne.
Na czym polega metoda Vojty? Prof. Vojta odkrył, że fundamentem dla rozwoju ruchowego są globalne wzorce ruchowe: odruchowe pełzanie oraz odruchowy obrót. Metoda ta znajduje szczególne zastosowanie w rehabilitacji dzieci, zarówno tych najmłodszych, jak i starszych dzieci, które borykają się z różnymi wyzwaniami rozwojowymi. W przypadku zaburzeń ośrodkowej koordynacji nerwowej, uszkodzeń mózgu (np. mózgowe porażenie dziecięce) czy chorób genetycznych, prawidłowy wzorzec ruchu może być utrudniony lub niedostępny spontanicznie.
Dzięki dokładnej analizie spontanicznego ruchu, opartej na znajomości ontogenezy oraz badaniu siedmiu reakcji złożeniowych, terapeuta metody jest w stanie precyzyjnie zaplanować program terapii. Terapia metodą Vojty polega na aktywacji genetycznie uwarunkowanych wzorców ruchowych poprzez manualną stymulację punktów uciskowych (stref wyzwalania) na ciele pacjenta. Ten specyficzny rodzaj drażnienia odpowiednich stref pozwala „przywołać” ruchy, których dziecko z jakichś przyczyn nie potrafiło do tej pory wykorzystywać. W trakcie terapii nacisk na te punkty, w konkretnych ustawieniach kończyn i tułowia, wyzwala skoordynowane reakcje ruchowe angażujące całe ciało. Te konkretne bodźce aktywują mięśnie w sposób niezależny od woli pacjenta.
W terapii metodą Vojty wyróżnia się dwa podstawowe wzorce odruchowej lokomocji:
Wskazania do rehabilitacji metodą Vojty są szerokie i obejmują pacjentów w każdym wieku. Metoda Vojty jest stosowana zarówno w przypadku niemowląt z grupy ryzyka, jak i dorosłych. Główne wskazania to:
Korzyści płynące z terapii metodą Vojty są liczne i często widoczne już po krótkim czasie. Regularne stosowania metody Vojty poprawia koordynację ruchową, pomaga w redukcji napięcia mięśniowego oraz wspiera rozwój motoryczny dziecka. Terapia skutecznie stymuluje układ nerwowy, co pozwala na szybsze przyswajanie nowych umiejętności ruchowych. Dzięki niej dzieci mogą uzyskać większą niezależność w codziennym funkcjonowaniu, a także poprawić jakość życia i zdolności adaptacyjne w otaczającym je środowisku.
Regularna stymulacja prowadzi do poprawy kontroli ruchowej, normalizacji napięcia mięśniowego oraz lepszego funkcjonowania układu nerwowego. Mówimy o „torowaniu ścieżek rozwoju” dzięki plastyczności mózgu, co ułatwia zapisywanie prawidłowych wzorców ruchowych w ośrodkowym układzie nerwowym.
Terapia metodą Vojty wymaga stałego kontaktu z opiekunami, ponieważ w jej założeniu, dla utrwalenia efektów, terapia ta musi być kontynuowana w warunkach domowych. Istotną rolę odgrywa zaangażowanie rodziców. Terapeuta metody instruuje ich, jak prawidłowo wykonywać ćwiczenia, aby stymulacja była efektywna. Regularność (zwykle kilka razy dziennie) jest kluczem do sukcesu, ponieważ utrwala informacje w ośrodkowym układzie nerwowym małego pacjenta.
Metoda Vojty wymaga od terapeuty dużej precyzji i doświadczenia, gdyż odpowiednie ustawienie ciała i właściwie dobrany nacisk decydują o skuteczności terapii. Jednocześnie aktywna obecność rodziców podczas sesji stanowi ważny element wzmacniający proces rehabilitacji. Prowadzona zgodnie z założeniami, metoda ta daje znaczące efekty w zakresie poprawy funkcji ruchowych, jakości życia i samodzielności małych pacjentów, co czyni ją jednym z istotnych narzędzi w nowoczesnej rehabilitacji dzieci.
Często pojawia się pytanie, co jest lepsze: metoda Vojty czy NDT-Bobath. Obie metody są skuteczne w rehabilitacji neurologicznej, ale opierają się na innych założeniach. Terapia Vojty wykorzystuje odruchowe, genetycznie zakodowane wzorce ruchowe, podczas gdy NDT-Bobath skupia się na hamowaniu nieprawidłowych odruchów i wspomaganiu ruchu w sposób zbliżony do naturalnej aktywności dziecka. Wybór metody zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, jego stanu oraz diagnozie lekarza.
Płacz dziecka w trakcie terapii jest jedną z kontrowersji i często budzi niepokój rodziców. Profesor Vojta zauważył, że jest to naturalna reakcja na intensywny wysiłek i aktywizację mięśni, a nie na ból. Płacz ten ma charakter wysiłkowy i nie ma negatywnego wpływu na psychikę dziecka, co potwierdzają badania. Mimo to, niektórzy specjaliści odchodzą od metody Vojty na rzecz technik postrzeganych jako mniej stresujące. Jednak jej wysoka skuteczność terapii, zwłaszcza w przypadku ciężkich zaburzeń, sprawia, że wciąż jest to jedna z kluczowych metod w neurorehabilitacji.
Rozpocznij ze swoim dzieckiem niezwykłą przygodę w świecie lepszej sprawności! Skontaktuj się z nami i dowiedz się, jak możemy pomóc małemu pacjentowi osiągnąć pełnię swojego potencjału
Leśna Ścieżka © 2025. All rights reserved.